«Այս մրցանակն իմը չէ, եկեղեցունն է, երկրինը և մեր ժողովրդինը»

Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի մեներգիչ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՍԱՐԿԱՎԱԳ ՆԵՐՍԵՍՅԱՆԸ Ռիմսկի-Կորսակովի անվան երիտասարդ օպերային երգիչների 9-րդ միջազգային երաժշտական մրցույթում զբաղեցրել է առաջին տեղը: Հեղինակավոր երաժշտական մրցույթն անցկացվել է հունվարի 28-31-ին` Տիխվինում` ռուս մեծանուն կոմպոզիտոր Ռիմսկի-Կորսակովի հայրենի քաղաքում: Հովհաննես սարկավագ Ներսեսյանը Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի 4-րդ կուրսի ուսանող է, առաջնորդանիստ սուրբ Սարգիս եկեղեցու հոգևոր սպասավոր:

-Ձեր իսկ բնորոշմամբ` երաժշտությունը, հատկապես դասականը, սկիզբ է առել հոգևոր երաժշտությունից: Այսօր արդեն կարելի է հանդիպել տարատեսակ ժանրերի, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի սկզբնավորման իր պատմությունը: Ի՞նչ կասեք երաժշտության ազդեցության մասին:
-Յուրաքանչյուր հոգևոր ծիսակարգի մեջ կան երաժշտական կտորներ, շարականներ, հոգևոր երգեր, և դա պատահական չէ: Մարդու և՛ մարմնի, և՛ հոգևոր ներաշխարհի վրա երաժշտությունը մեծ ազդեցություն ունի: Գիտական ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ դասական երաժշտության ազդեցությունից ջրի բյուրեղիկները սկսում են փայլել: Մարդու մարմնի 70 տոկոսը կազմված է ջրից, հետևաբար գրանցվում է նույն պատկերը: Եթե նկատել եք, դասական երաժշտության սիրահարների դեմքը միշտ պայծառ է:
-Համացանցը հնարավորություն է տալիս ցանկացած պահի երաժշտություն լսելու: Ի՞նչ կարող է տալ ունկնդրին դասական գործի վիրտուալ ունկնդրումը, երբ բացակայում են կենդանի հնչողությունն ու իրական մթնոլորտը:
-Մի բան է, երբ համացանցով ես լսում երաժշտությունը, մանավանդ դասականը, բոլորովին այլ բան, երբ կենդանի երաժշտություն ես լսում: Կան երաժշտական գույներ, որ տեխնիկան, որքան էլ զարգացած լինի, ի զորու չէ փոխանցելու:
-Կա կարծիք, որ բարձրարժեք երաժշտությունը, պահանջարկի առումով, զիջում է մասսայական երաժշտությանը:
-Դա կախված է տվյալ երկրում դասական երաժշտության պրոպագանդման ուղղությամբ տարվող աշխատանքից և անհատի մոտեցումից: Յուրաքանչուր ոք պետք է մտածի և վերլուծի, թե ինչ են մատուցում իրեն, և ինչ է ուզում լսել ինքը:
-Խոսքը պահանջարկի՞ մասին է:
-Այո, և ճիշտ կողմնորոշվելու, որովհետև այսօր մեզանում կա հասարակական մի շերտ, որը, ինչ էլ տաս, հեշտությամբ կվերցնի: Դա էլ իր պատճառներն ունի, չեմ ուզում մանրամասնել: Հույս ունեմ, որ աստիճանաբար կհարթվի այս իրողությունը: Դասական երաժշտության համերգների ժամանակ մեր դահլիճների շարքերը գնալով խտանում են: Կարծում եմ, մեր հանդիսատեսը պիտի մոտ լինի այդ արվեստին, ավելին՝ պահանջատեր լինի:
-Իսկ երբ աղավաղվում են դասակա՞նը, բարձրարժե՞քը: Օրինակ, մասնագետները վկայում են, որ այսօր Կոմիտասն ավելի շատ հնչում է մշակված, վերաձևակերպված:
-Կոմիտասը մշակել է մեր ազգային երաժշտությունը, իսկ Կոմիտասին մշակել պետք չէ: Ինչո՞ւ է կոչվում դասական, որովհետև դա ամենաճիշտ տարբերակն է և կարիք չունի մշակման: Կարելի է գործիքավորել, բայց` տրամաբանության սահմաններում, չավելացնելով նաև ավելորդ հարվածային, փողային գործիքներ:
-«Անուշի» նոր բեմադրությանը, որ տարատեսակ գնահատականների արժանացավ, նո՞ւյնպես խիստ եք վերաբերվում:
-Բեմադրությունը մի փոքր այլ է, բայց օպերան մշակելը հանցագործություն է: Պատկերացրեք՝ Վերդիի օպերային ստեղծագործություններից մեկում ջազ կամ ռոք հնչի: Խայտառակություն կլինի: Ցավոք, այսօր աշխարհում օպերային ներկայացումներում շատ են իմպրովիզները, փորձում են ամեն կերպ նորություն մտցնել, արդյունքում տուժում է որակը:
-Պահանջա՞րկն է թելադրում նման նորարարություններ:
-Ոչ, չեմ կարծում, թե ունկնդիրը դա է ուզում:
-Ի՞նչ կասեք հոգևոր թեմայով երգերի մասին, որոնք նաև հիթեր են ու ընդգրկվում են համաշխարհային մեծությամբ գրեթե բոլոր աստղերի երգացանկում:
-Դրանք հոգևոր երգերի շարքին չեն դասվում: Կան որոշակի կանոններ` սահմանված սրբապատկերների համար, երգեցողության: Աստված մարդուն շնորհեց ազատություն, բայց դրեց սահմաններ` պատվիրելով չուտել արգելված պտուղը: Յուրաքանչյուր ազատություն ենթադրում է որոշակի սահմաններ, հակառակ դեպքում քաոս կտիրի: Երբեմն դժգոհում են, որ պատարագները, եկեղեցական արարողությունները գրաբար են և հասկանալի չեն: Եկեք այս հարցին ուրիշ կերպ մոտենանք: Օրինակ, ինչո՞ւ չենք պահանջում, որ մեր դպրոցներում գրաբար դասավանդվի: Եկեղեցին միակ վայրն է, որտեղ մեր հին լեզուն պահպանվել է ու հնչում է: Բոլշևիկները մեզ կտրել են այդ մշակույթից, հարստութունից: Այսօր քչերը կարող են մտնել Մատենադարան և ուսումնասիրել ձեռագրերը: Թարգմանչաց տոնին նախընթաց Արարատյան հայրապետական թեմը նախաձեռնեց «Գրաբարյան օրեր» ծրագիրը, երկու շաբաթ երևանյան ավագ դպրոցներում գրաբար դասավանդվեց, որին հաջորդեց մրցույթը: Երեխաները շատ հեշտ յուրացրին, որովհետև, ի վերջո, դա մեր լեզուն է: Ասեմ, որ այս ծրագիրը ամենամյա է լինելու:
-Մի փոքր շեղվենք թեմայից. սիրո տոնը երիտասարդները կապում են սուրբ Վալենտինի հետ, այս տարի, սակայն, այն կարծես սուրբ Սարգիսը «գլխավորեց»:
-Սուրբ Սարգսի տոնակատարությունները, մոտ 10 տարի է, ժողովրդական տոնախմբության են վերածվել:
-Բայց երիտասարդները նախապատվությունը տալիս էին սուրբ Վալենտինին, հիմա էլ լայն տարածում է ստանում «հելոուինը»: Եկեղեցին չի՞ կարող արգելել կամ բացատրել՝ ինչն ինչոց է:
-Մենք ամեն առիթով բացատրում ենք` ինչն է պետք, ինչը՝ ոչ, սակայն քրիստոնեությունը ազատ կրոն է, և մեր զավակներն իրենք են ընտրում` որ կերակուրն ուտեն:
-Վերադառնանք երաժշտական արվեստին: Միջազգային հարթակներում հայ դասական երաժշտության ներկայացուցիչների ձեռք բերած հաջողություններն ինչպես հարկն է չեն լուսաբանվում, արձագանք չեն գտնում հասարակության լայն շրջանակներում: Կարծում եմ՝ վերջին շրջանում դրական տեղաշարժ է նկատվում նաև այս առումով: Համամի՞տ եք:
-Սա երրորդ միջազգային մրցույթն է, որին մասնակցում եմ ու վերադառնում որպես դափնեկիր: Արժանացել եմ նաև Հայաստանի Հանրապետության նախագահի երիտասարդական մրցանակի:
Ռիմսկի-Կորսակովի մրցույթի արձագանքն իրոք աննախադեպ էր: Կարծում եմ` այս մրցանակն իմը չէ, եկեղեցունն է, երկրինը և մեր ժողովրդինը:
-Համագործակցության առաջարկներ ստացե՞լ եք: Ի՞նչ հեռանկարներ են բացում նման մրցույթները:
-Ստացել եմ Մարիինյան թատրոնին կից ակադեմիայում ուսանելու հրավեր, բայց հապաղում եմ, շատ դժվար է հեռանալ երկրից, եկեղեցուց, ազգից, ընտանիքից: Այստեղ դու տանն ես: Տնից հեռու միշտ դժվար է:
-Բայց շատերն են համոզված, որ արվեստագետի հաջողության գրավականը երկրի սահմաններից դուրս գալն է, և առաջին իսկ հնարավորության դեպքում լքում են երկիրը:
-Հնարավորությունները շատ են, բայց պետք չէ գայթակղվել: Ես, իհարկե, չեմ մեղադրում նրանց, ովքեր հեռանում են, մեղադրում եմ միայն նրանց, ովքեր թողնում-գնում են ու հեռվից քննադատում հայրենիքը, պետական այրերին կամ առանձին անհատների:
-Նշեցիք, որ շատ եք կարևորում հայ ազգային, հոգևոր, դասական երաժշտությունը միջազգային բեմերում ներկայացնելը: Ո՞ր հայ կոմպոզիտորներն են ամենից շատ ներկայացվում դրսում:
-Տերտերյան, Տիգրանյան, Չուխաջյան, Միրզոյան, Ալեքսանդր Հարությունյան, հատկապես` Արամ Խաչատրյան: Որովհետև ձեռագիրը յուրահատուկ է, լսում ես ու անմիջապես հասկանում, որ Արամ Խաչատրյան է: Եթե երաժշտությունը` երգ, սիմֆոնիա, օպերա լսում ես ու հիշողությանդ մեջ մնում է երաժշտական գոնե մի կտոր, ուրեմն հաջողված է: Արամ Խաչատրյանի գործերն այդպիսին են: Ամբողջ աշխարհը ճանաչում է նրա երաժշտությունը:
-Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի ծրագրերին մասնակցելո՞ւ եք:
-Բնականաբար, և բոլորիս համար շատ կարևոր է, որ դրանք անցկացվեն հավուր պատշաճի:
-Ի՞նչ կասեք վերջում:
-ՈՒզում եմ իմ խորին շնորհակալությունը հայտնել Արարատյան հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխանորդ տեր Նավասարդ սրբազան արքեպիսկոպոսին, ով մշտապես իր օրհնությունն ու աջակցությունն է ցուցաբերում ինձ, հնարավորություն ընձեռելով մասնակցելու նմանատիպ մրցույթներին ու ծրագրերին։

Զրույցը՝ Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ